دموراژ گمرکی چیست؟

تعریف کلی دموراژ

در هر پروژه‌ای که شامل فعالیت‌های وابسته باشد، تاخیر در فرآیند می‌تواند منجر به هزینه‌های اضافی شود. جریمه و هزینه اضافی را در صنعت حمل و نقل به عنوان دموراژ می‌شناسند. برای درک بهتر این موضوع به بیان یک مثال ساده در زمینه سفر واردات یا صادرات محموله از طریق حمل و نقل دریایی را شرح داده‌ایم.

هر زمان که محموله‌ای وارد یا صادر می‌شود، قرارداد اجاره بین مالک کشتی و اجاره کننده منعقد می‌شود تا اطمینان حاصل شود که بارگیری و تخلیه آن در بازه زمانی تعیین شده انجام می‌شود. محموله‌ها غالباً در کانتینر بوده و با کشتی به بندر تعیین شده حمل می‌شود. کانتینرها توسط اداره گمرک دریافت می‌شود و برای مدت معینی که به آن زمان آزاد می‌گویند، بدون هیچ هزینه‌ای در بندر نگهداری می‌شوند.

زمان آزاد بسته به خطوط حمل و نقل متفاوت است. برای رهاسازی کانتینرها باید هزینه گمرکی پرداخت شود و سپس آن‌ها به انباری که کالا در آن تخلیه/بارگیری می‌شود، برده می‌شوند. کانتینرهای خالی یا بارگیری شده با رعایت جدول زمانی ذکر شده در قرارداد اجاره، به کشتی بازگردانده می‌شوند و فرآیند حمل و نقل تکمیل می‌شود. با این حال، در زمان واقعی، به دلیل هر گونه رویداد یا چالش نامطلوب، جابه‌جایی محموله می‌تواند از زمان‌بندی‌های زمانی فراتر رفته و موجب ارتکاب جریمه و بازداشت شود.

دموراژ چیست؟

زمانی که محموله‌ای به بندر می‌رسد، یک بازه زمانی مشخص برای واردکننده یا مالک کشتی دارد تا بارگیری یا تخلیه کانتینرها را انجام دهد که به آن زمان آزاد گفته می‌شود. اگر آن‌ها در زمان معین بارگیری یا تخلیه محموله را انجام ندهند، واردکننده یا مالک کشتی یا هرکس دیگری که مسئول تخلیه کشتی است باید هزینه‌ای را متحمل شود که به آن  دموراژ (Demurrage) گفته می‌شود. اصطلاح دموراژ ریشه در واژه فرانسوی قدیمی «demeurage» یا «demeurer» دارد که به معنای درنگ کردن است و متضاد دیسپچ است.

نحوه محاسبه هزینه دموراژ

دموراژ را می‌توان به 2 نوع ریالی و دلاری دسته‌بندی کرد. و براساس انواع کانتینرهایی که وجود دارد هزینه متفاوتی را دارند. به طور مثال در جداول زیر هزینه ریالی دموراژ در کشتیرانی جمهوری اسلامی و دلاری نشان داده شده است.