نقش سرمایه گذاری دولتی در قدرت‌ یابی بنادر چین

بنادر چین پیشرو در جهان

رشد اقتصادی چین در سطح جهانی اساساً به دلیل افزایش صادرات در دهه‌های اخیر رخ داده است. زیرا حدود ۸۰ درصد تجارت جهانی از طریق دریا صورت می‌گیرد، استفاده از شبکه‌های حمل و نقل دریایی در استراتژی توسعه اقتصادی مبتنی بر صادرات چین نقش اساسی داشته است. به همین دلیل، چین برای تسهیل ورود و خروج کالا، تلاش کرده است تا برخی از بزرگ‌ترین و پرترافیک‌ترین بنادر جهان را توسعه دهد.

بر اساس شاخص اتصال خطوط حمل و نقل دریایی لاینر (LSCI)، چندین بندر کانتینری چین در بین بنادر اصلی جهان در رتبه‌بندی اتصالات قرار دارند. به طوری که از سه ماهه اول سال ۲۰۲۱، ۱۰ بندر چین در میان ۱۰۰ بندر برتر (LSCI) قرار گرفته‌اند. البته با احتساب هنگ کنگ، این تعداد به ۱۱ بندر می‌رسد. ایالات متحده با ۹ بندر در رتبه نزدیکترین رقیب چین قرار دارد، اما ۱۱ بندر چین امتیاز میانگین (۶۰.۶). برای آشنایی بیشتر با بنادر برتر جهان کلیک نمایید.

پیشتازی چین در اتصالات دریایی، حتی در سطح ملی، بسیار چشمگیر است. در سه ماهه اول سال ۲۰۲۱ میلادی، امتیاز چین در شاخص اتصال خطوط حمل و نقل دریایی (LSCI) به ۱۶۴ رسید، که بسیار بالاتر از کشورهای دیگری مانند سنگاپور (۱۱۳)، کره جنوبی (۱۰۸)، ایالات متحده (۱۰۶) و مالزی (۱۰۰) بود. این روند رشد چشمگیر چین در سال‌های اخیر ادامه یافته است، به طوری که شاخص اتصال خطوط حمل و نقل دریایی (LSCI) آن از سه ماهه اول ۲۰۰۶ تا سه ماهه اول ۲۰۲۱ میلادی تقریباً ۶۴ درصد افزایش یافته است، در حالی که میانگین جمعی سایر پنج کشور برتر تنها ۴۶ درصد بوده است.

یک نکته مهم در عملکرد چشمگیر چین، قدرت بالای بنادر آن در ظرفیت حمل کانتینری است. در سال ۲۰۱۹، بنادر چین ۲۴۲ میلیون TEU کالا را جابه‌جا کردند، که بیشتر از مجموع کشورهای دیگر آسیای شرقی و اقیانوس آرام (۲۱۲.۱ میلیون TEU) است و چهار برابر بیشتر از توان عملیاتی ایالات متحده (۵۵.۵ میلیون TEU) است. علاوه بر این، سهم چین از تولید جهانی به طور پیوسته از ۲۴.۳ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۲۹.۸ درصد در سال ۲۰۱۹ افزایش یافت.

بندر شانگهای به تنهایی ۱۶.۶ درصد از کل ظرفیت حمل و نقل کانتینری چین را در سال ۲۰۱۹ داشت. علاوه بر شانگهای، شش بندر دیگر چین در بین ۱۰ بندر فعال کانتینری جهان در سال ۲۰۱۹ قرار گرفتند. تنها بنادر غیرچینی که به ترتیب به بندرهای برتر جهان راه یافتند، سنگاپور (۲)، بوسان (۶) و روتردام (۱۰) بودند.

بنادر چین نه تنها به دلیل بزرگی خود مهم هستند، بلکه دارای کارآمدی بالاتری نسبت به بسیاری از رقبای خود می‌باشند. بر اساس داده‌های آنکتاد، میانگین زمان صرف شده در بنادر چین برای کشتی‌های کانتینری در سال ۲۰۲۰، ۰.۶۲ روز بوده است. این زمان به ترتیب در ژاپن (۰.۳۴)، دانمارک (۰.۴۵)، سنگاپور (۰.۸۰) و ایالات متحده (۱.۰۳) است.

به طور کلی، داده‌های رسمی بنادر جهان نشان می‌دهد که چین در زمینه حمل‌و‌نقل دریایی در جایگاه بهتری نسبت به دیگران قرار دارد و برتری آن نسبت به نقاط دیگر جهان در حال افزایش است.

نقش سرمایه‌گذاری دولت

مزایای جغرافیایی چین نقش مهمی در موفقیت بنادر آن دارند، اما رهبران چینی نیز در توسعه زیرساخت‌های بندری این کشور تأثیرگذار بوده‌اند. قدرت‌های بزرگ دریایی نقش مشترکی در عامل “دسترسی به دریا” دارند. اگرچه خط ساحلی اقیانوس چین با طول ۱۴۵۰۰ کیلومتر، دهمین خط ساحلی بلند در جهان است، اما این مزیت را دارد که بر‌خلاف روسیه و کانادا؛ در تمام طول سال قابل دسترس است. مهم‌تر از آن، بسیاری از بزرگ‌ترین و ثروتمندترین مراکز جمعیتی چین در امتداد سواحل شرقی آن قرار دارند که ساخت بنادر بزرگ را از نظر لجستیکی و اقتصادی آسان‌تر می‌سازد.

با این حال، عامل اصلی توسعه بنادر چین دولت این کشور است. چون پکن قصد دارد با توسعه بنادر خود، تقاضای رو به رشد کشور برای مواد خام را تأمین کرده و رشد اقتصادی مبتنی بر صادرات را تسهیل کند.  بنابراین دولت با سرمایه‌گذاری‌های سنگین در این بلندپروازی‌ها حمایت کرده است، به طوری‌که از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۹، حدود یک تریلیون یوان (حدود ۱۵۳ میلیارد دلار) برای ساخت تأسیسات بندری جدید و ارتقای زیرساخت‌های بندری فعلی اختصاص یافته است. در مقایسه، دولت ایالات متحده آمریکا کمتر از ۱۱۰ میلیارد دلار در تمام زیرساخت‌های حمل ‌و‌ نقل دریایی در مدت مشابه هزینه کرده است. این سرمایه‌گذاری‌ها، با ادامه رشد اقتصادی و تجاری چین به افزایش چشمگیر فعالیت در بنادر بزرگ چین کمک شایانی کرده است.